به گزارش قدس خراسان، این دره حدوداً ۱۸کیلومتر طول دارد و ارتفاع دیواره‌های آن به ۲۰۰ متر می‌رسد. این دیواره‌های عظیم و صخره‌ای سایه مطبوعی را در روزهای آفتابی ایجاد می‌کنند و آب و هوای دلچسبی دارند. طبیعت بی‌نظیر منطقه نیز برای یک گردش چند ساعته بهترین گزینه به حساب می‌آید.
در مسیر دره شمخال که پیاده‌روی را شروع کنید، رودخانه‌های مختلفی سر راه شماست. از رودخانه شارک و قرچه گرفته تا دربادام و شمخال که در مسیر دره به هم متصل می‌شوند. بنابراین پیاده‌روی شما در یک مسیر پرآب و باصفا خواهد بود و صدای جریان رودخانه همراهیتان خواهد کرد.
پیاده‌رویتان را که ادامه بدهید، کم‌کم چشمتان به دیواره عظیم و بلند دره روشن می‌شود. دیواره‌ای که مثل یک دژ محکم دور رودخانه را گرفته و منظره‌ای استثنایی خلق می‌کند.
در مسیرتان زیبایی‌های طبیعی کم نیست. درختان گردویی که در راه وجود دارند به سرسبزی و طراوت منطقه می‌افزایند و منظره‌ای دلچسب خلق می‌کنند. در دره شمخال علاوه بر درخت‌های گردو می‌توانید درختان چنار، سپیدار، تمشک، بید، زرشک، و زردآلو را هم ببینید. ضمن اینکه درختان زرشک، موسیر، چریش، گون و زالزالک نیز در همان دور و اطراف به چشمتان خواهد خورد.
مسیر دره شمخال یک مسیر مستقیم نیست؛ پیاده‌روی شما در یک راه پر پیچ و خم جذاب ادامه پیدا خواهد کرد و در هر پیچ منظره‌ای کم‌نظیر پیش روی شماست. با این همه، شیب ملایم مسیر، پیاده‌روی را برای شما چندان سخت و خسته‌کننده نخواهد کرد.
برای رسیدن به دره شمخال باید از سمت قوچان حدود ۸۰ کیلومتر رانندگی کنید. در مسیرتان تابلوهای راهنمایی و رانندگی نصب شده و می‌توانید مسیر را به راحتی پیدا کنید. از روستای شمخال تا دره نیز باید مقداری پیاده‌روی داشته باشید. البته در دوراهی درگز و شمخال هنوز تابلویی وجود ندارد و برای به اشتباه نیفتادن باید کمی پرس‌وجو کنید.
بهترین زمان سفر به دره شمخال
آب و هوای دره شمخال و طبیعت بکر آن در تابستان بیش از هر وقت دیگری دیدنی است. سایه دره و آب خنک رودخانه برای فرار از گرمای تابستان شهر بهترین گزینه است. ضمن اینکه طبیعت منطقه نیز در این فصل سرسبز و دیدنی‌تر خواهد بود. آب و هوای کوهستانی منطقه شمخال برای فصل‌های پاییز و زمستان سرمای شدیدی به دنبال خواهد داشت؛ از این رو سفر به شمخال را در این دو فصل توصیه نمی‌کنیم. شرایط جوی و آب و هوایی منطقه نیز به گونه‌ای است که احتمال وجود مخاطرات طبیعی را در این فصول بیشتر می‌کند.
پیش از سفر به شمخال این نکات را به خاطر بسپارید
یکی از بهترین تفریحاتی که در این سفر می‌توانید از آن بهره ببرید، پیاده‌روی در آب خنک رودخانه است اما برای این کار لازم است از کفش مناسب استفاده کنید یا حتی‌الامکان یک جفت کفش اضافه همراه خود داشته باشید.
فراموش نکنید پیمایش تمام مسیر دره چندان راحت نیست؛ توصیه ما این است که حتماً از یک راهنمای محلی برای طی کردن مسیر بهره بگیرید؛ چراکه در برخی نقاط لازم است از طناب و تجهیزات استفاده کنید.
همان طور که اشاره شد، مسیر حدود ۱۸ کیلومتر طول دارد و پیمودن آن با سرعت آهسته، تقریباً ۱۰ ساعتی طول می‌کشد. بدیهی است که نمی‌توان به یک‌باره کل مسیر را طی کرد. اگر هدف شما بازدید از تمام جاذبه‌های دره است، باید برای دست‌کم دو روز برنامه‌ریزی کنید و تجهیزات لازم به همراه داشته باشید. از آنجایی که به گفته گردشگران و راهنماهای محلی منطقه، هیچ اقامتگاه مجازی از سوی میراث فرهنگی و گردشگری قوچان در شمخال وجود ندارد، برای اسکان و اقامت باید وسایل مورد نیازتان را به همراه داشته باشید. در دو منطقه حمام اول و کبوترخانه در مسیر دره می‌توانید برای اقامت در شب برنامه‌ریزی کنید. در این دو منطقه زمین‌های مسطح و چشمه‌های زلال و شفاف وجود دارند که می‌توانید از آن بهره‌مند شوید. حدود ۱۱ کیلومتر پس از آغاز پیاده‌روی به کبوترخانه می‌رسید و می‌توانید در آنجا استراحت کنید.
از طرفی هم نباید تنهایی و با افراد بی‌تجربه برای پیمایش دره شمخال اقدام کنید. پیشنهاد ما برای هر چه بیشتر لذت بردن از این طبیعت بکر، سفر گروهی و همراه با افراد باتجربه یا راهنمایان محلی است.
یکی از راهنمایان محلی منطقه از تجربیات سفری که حدود یک سال پیش به دره شمخال داشته می‌گوید: اگر پیاده‌روی را از صبح زود آغاز کنید بهتر است. هم از هوای دلچسب صبحگاهی بهره‌مند می‌شوید و هم می‌توانید صبحانه را در طبیعت بکر دره میل کنید. اگر گروهی سفر کنید، پس از حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت پیاده‌روی، از انتهای دره درونگر یا روستای محمدتقی بیگ خارج می‌شوید. در آن منطقه وسایل حمل و نقل برای بازگرداندن گردشگران وجود دارد.
وی ادامه می‌دهد: در روستای شمخال هیچ اقامتگاه مجازی وجود ندارد اما می‌توانید از اقامتگاه‌های باجگیران یا بوم‌گردی موجود در روستای دربادام استفاده کنید. البته در باجگیران امکانات رفاهی دیگری نظیر سرویس بهداشتی و نمازخانه هم وجود دارد و امکان چادر زدن هم دارد. این نکته را هم نباید فراموش کنید که امکان ورود خودرو شخصی به منطقه دره وجود ندارد بنابراین لازم است خودروتان را پارک و پیاده‌روی را آغاز کنید.
فقط در ۲۰ درصد روستا تلفن همراه آنتن می‌دهد
اما نکته مهمی که پیش از سفر به شمخال باید بدانید، وضعیت آنتن‌دهی تلفن همراه است. یکی از ساکنان روستا می‌گوید: مهم‌ترین معضل ما در روستا وضعیت آنتن‌دهی تلفن همراه است. متأسفانه شاید فقط در ۲۰درصد روستا آن هم فقط یکی از اپراتورها آنتن‌دهی داشته باشد. این مسئله برای گردشگران هم معضل مهمی است؛ چراکه دسترسی به اینترنت همراه هم وجود ندارد.
مهرداد خاوری که دوره‌ای دهیار روستا بوده ادامه می‌دهد: یکی دیگر از معضلات روستا بحث گازکشی آن است که البته این روزها لوله‌کشی گاز در حال انجام است.
صخره‌نوردی از دیواره‌های دره بدون تجربه و تجهیزات ممنوع
همین چند وقت پیش بود که خبر سقوط مرد میانسالی از ارتفاع دیواره‌های دره شمخال منتشر شد. اگر به صخره‌نوردی یا کوه‌نوردی علاقه‌مندید، به هیچ عنوان توصیه نمی‌کنیم بدون تجهیزات و آمادگی کافی از دیواره‌های دره بالا بروید.
این نکته نیز بدیهی است که مسیر طولانی دره می‌تواند برای افراد سالمند و کودکان خسته‌کننده باشد بنابراین اگر همراهان شما از این افراد هستند، بهتر است برای پیاده‌روی طولانی برنامه‌ریزی نکنید.
این تجهیزات را با خود همراه داشته باشید
همان طور که گفتیم مسیر دره ۱۸ کیلومتر است و اقامتگاهی نیز در آن وجود ندارد بنابراین حتماً برای چادر زدن و استراحت در مسیر، به مقدار کافی آب آشامیدنی، مواد غذایی فاسد نشدنی، داروهای ضروری و جعبه مختصر کمک‌های اولیه، چادر و زیرانداز سبک و لوازم مختصر آشپزی همراه داشته باشید. کفش مناسب پیاده‌روی و لباس گرم نیز برای احتیاط همراهتان باشد؛ چراکه آب و هوای کوهستانی منطقه شب‌های سردی دارد.
اعتقاد ویژه مردم شمخال به امامزاده امام‌باد
روستای شمخال در کیلومتر ۷۰ جاده قوچان به باجگیران قرار گرفته که از سمت شمال‌شرق به کوه آسلمه و از جنوب شرقی به رودخانه کال شمخال محدود می‌شود. این روستا از بنای تاریخی و کهنه‌ای برخوردار نیست اما آنچه مردم روستا را دور هم جمع کرده، اقلیم مساعد و منابع غنی آبی آن است. جمعیت روستا بر اساس آخرین سرشماری حدود ۴۷ خانوار یا ۱۵۴ نفر است که همگی آن‌ها کرد کرمانج هستند.
از رسوم ویژه مردم شمخال می‌توان به زیارت امامزاده امام‌باد اشاره کرد. این امامزاده در اطراف روستای دُربادام قرار دارد و مردم شمخال تقریباً هر هفته به زیارت آن می‌روند و اعتقاد ویژه‌ای به آن دارند.
مراسم عروسی در شمخال با سازهای محلی دوتار، سرنا و دهل برگزار می‌شود و آواز کرمانجی نیز در آن طنین‌انداز است. عروسی در شمخال هنوز هم به سبک و سیاق سنتی است و اگر در سفرتان به روستا بخت یارتان باشد، تماشای این مراسم یکی از بهترین خاطرات شما خواهد بود. اغلب مردان و زنان شمخال به خصوص قدیمی‌ترها هنوز هم لباس کرمانجی به تن می‌کنند. لباس زنانه کرمانجی شامل پیراهنی بلند به رنگ‌های سفید و سرخ و روسری‌های بزرگ با نقش‌های رنگین است که زنان همراه با زیورآلات سنتی به سر می‌بندند.
گردو و زرشک کوهی سوغات شمخال
اغلب قدیمی‌های روستای شمخال هنوز هم از طریق کشاورزی و باغ‌داری امرار معاش می‌کنند و عده کمی هم به تولید صنایع دستی مشغول هستند که متأسفانه رونق چندانی پیدا نکرده است.
اما یکی از بهترین سوغاتی‌های شمخال، گردوی تازه و زرشک کوهی است که از باغدارها و محلی‌ها می‌توانید تهیه کنید. در شمخال زرشک کوهی به نام قرمیغ شناخته می‌شود. میوه‌های خاص دیگری مثل آلبالوی کوهی نیز در شمخال پیدا می‌شود که در گویش کرمانجی به آن سیرک هم می‌گویند. علاوه بر این محصولات لبنی تازه و طبیعی نیز در شمخال پیدا می‌شود که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
اگر اهل غذاهای محلی باشید می‌توانید فطیر مسکه که نوعی نان محلی است و با کره تازه گوسفندی آماده می‌شود را با دستپخت اهالی روستا امتحان کنید.
به شمخال که رسیدید به این مناطق هم سر بزنید
در حوالی قوچان و دره شمخال کم نیستند جاذبه‌هایی که در سفرتان می‌توانید به آن‌ها هم سر بزنید.
سد تبارک که در ۲۱کیلومتری شمال شرقی قوچان واقع شده، به دلیل آب و هوای دلپذیر، کوه‌ها، باغ‌ها و رودخانه‌ای که از حوالی آن می‌گذرد، می‌تواند انتخاب خوبی برای گردشگران باشد.
اگر طرفدار آب گرم طبیعی باشید نیز در ۱۸کیلومتری قوچان می‌توانید به آب گرم شهر کهنه سر بزنید. این آب گرم به واسطه خواص درمانی و دمای بالایی که دارد، عده زیادی را به خود جذب می‌کند.
غاری به جا مانده از دوره ایلخانی
در ۲۵ کیلومتری شرق قوچان، در حوالی روستای سرسبز و خوش آب و هوای کلر، می‌توانید به غار کُلُر که جاذبه‌ای دیدنی در این منطقه است سر بزنید. این غار که پیشینه‌اش به دوره ایلخانی برمی‌گردد، به دلیل معماری طبیعی و جالبی که دارد، می‌تواند گزینه خوبی به حساب بیاید.
اگر طرفدار بافت‌های سنتی روستا هستید، در ۳۵ کیلومتری قوچان می‌توانید به یکی از پررونق‌ترین و شناخته‌شده‌ترین روستاهای این منطقه یعنی روستای رهورد سر بزنید. امامزاده سلطان محمود و بنای سردابه نیز از جمله جاهای دیدنی این روستاست که می‌توانید از آن دیدن کنید. روستای دربادام را نیز در ۴۰ کیلومتری جاده قوچان به باجگیران با رودخانه‌های زلال و سبزه‌زارهایش از دست ندهید.
در ۱۲ کیلومتری قوچان به آبشار و دره سراب می‌رسید. آبشاری به ارتفاع ۲۰متر که در مجاورت کوه سنگر و محمدبیگ با ارتفاع حدوداً ۳هزار متر واقع شده و جذابیت بی‌نظیری دارد. اهالی منطقه آن را به نام شاشار می‌شناسند. برای رسیدن به این جاذبه طبیعی باید حدود ۳ کیلومتر از سمت روستای سراب تا آبشار را پیاده‌روی کنید.
جاذبه‌هایی تاریخی در نزدیکی شمخال
یک جاذبه تاریخی تماشایی نیز در ۵۰ کیلومتری قوچان وجود دارد که دیدنش خالی از لطف نیست. کاروانسرای سهل‌آباد در روستایی به همین نام واقع شده و به اواخر دوران تیموریان و اوایل صفویه تعلق دارد؛ بنایی آجری با معماری خاص که ۴۸۰ مترمربع مساحت دارد و در سال‌های دور، محل استراحت رهگذران و کاروانیان بوده است. این بنا در حال حاضر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
اما از این دست جاذبه‌های تاریخی در حوالی قوچان کم نیست. در جاده قوچان به فاروج، بنایی خشتی و گلی و مخروطی شکل واقع شده که به یخدان نمدمال معروف است. این بنا در مجاورت گورستانی کهنه قرار گرفته و با گذشت سالیان طولانی به تدریج تخریب شده، اما یکی از آثار مشهور قاجاریه به حساب می‌آمده است.
در جاده قوچان به سمت بجنورد و در ۱۲ کیلومتری قوچان، یکی از اماکن زیارتی معروف این شهرستان به نام امامزاده سلطان ابراهیم وجود دارد که اگر طرفدار بازدید از مکان‌های سنتی باشید هم انتخاب خوبی برای شماست. بنای اولیه این امامزاده به دوران خوارزمشاهیان برمی‌گردد و معماری آن کم‌نظیر است. ایوان‌های زیبای آن که مشابه ایوان عباسی و ایوان طلاست با گذشت زمان تغییراتی داشته اما هنوز هم تماشایی است. کاشی‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌های بنا نیز که قدمت آن به دوران سلجوقیان برمی‌گردد از جاذبه‌های این مکان است که اتفاقاً برای اهالی قوچان نیز محترم شمرده می‌شود و گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند.
اقامتگاه‌های شمخال در راه دریافت مجوز
بر پایه گفته‌های مدیر میراث فرهنگی و گردشگری قوچان، در حال حاضر هیچ اقامتگاه مجازی در روستای شمخال فعالیت نمی‌کند اما قرار است در آینده‌ای نزدیک سه اقامتگاه در روستا مجوزهای لازم را دریافت و به صورت رسمی شروع به فعالیت کنند که خبر خوشی برای فعالان گردشگری و اهالی روستا به حساب می‌آید.
نام شمخال ریشه در گویش کرمانجی دارد
دره شمخال هم نام روستایی در همان حوالی است. ریشه نام این جاذبه دیدنی هنوز هم محل بحث است اما محتمل‌ترین نظر می‌گوید در گویش کردی کرمانجی، شمخال نام یک تفنگ است که در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفته است و احتمالاً نام این دره نیز ارتباطی با نام آن تفنگ دارد. ضرب‌المثلی نیز در فرهنگ کرمانجی وجود دارد که این ادعا را تقویت می‌کند؛ کرمانج‌ها در واکنش به فردی که برای یک اتفاق کوچک شیون و ناله زیادی سر می‌دهد به زبان محلی می‌گویند: مگر تیر شمخال به تو خورده است؟
سالانه 30هزار گردشگر به شمخال می‌آیند
محمد دولتخواه، دهیار روستای شمخال در خصوص آمار گردشگری این منطقه گفت: سالیانه به طور میانگین بین ۲۵ تا ۳۰هزار گردشگر داخلی و خارجی از روستا و دره شمخال بازدید می‌کنند که البته تعداد گردشگران خارجی تقریباً زیر هزار نفر است.
نظر شما